ناغیل ۱۱) قارتکین آغ

بو گوزل خاطیره لی داستانی، عزیز اوستادیمیز، جناب ایرزابای چوخ گؤزل ترجمه الیپ، شعره چوندریپلر. اوزلرینن تماسلاشدیم بوردا اونی پایلاشماغا ایجازه آلدیم. چوخ سخاوتینن منه ایجازه وردیلر کی بو داستانی بوردا سیزلرینن پایلاشام. بوردا ایرزابای دان تشکر ائدیب، سؤیونه سؤیونه اونی یوردوموزون اوشاقلارینان پایلاشیرام. سیزدن دعوت الیرم بو شیرین صفالی کلمه لره قولاق آساسیز.

اوزلرینین وئبسایتین دا بوردا گویورام. حتما باش ووروب اوبیرسی مطلب لری و مقاله لرین اؤخیاسیز. منیم سایتیمین پلتفورمی، ایرانداکی اؤلان سایتلاری، کلیک ائیله مه لی قویماغا، ایجازه ورمدی. سیز زحمت چکیپ لینکی کپی ائلییپ، برووزریز(Browser) ده اونی پیست (Paste) ائلییپ ایرزابای این صفحه سینه باش وورون.

http://www.atamusa.blogfa.com/post/16

قارتکیناغ و یئددی جیرت دان

شاعیر: ایرزابای

بیر گؤن قدیم زاماندا

یئر اوسته بیر مکاندا

بیر پادیشاه واریمیش

عادیل بیر حُکمداریمیش

حُکمدار: حاکم

حیات یولداشیسی وار

حیات یولداشی: همسر

گؤزل، بیر مهریبان یار

واریمیش هر نه لری

آنجاق بیر غوصّه لری

دؤولت لری چوخ اوموش

حیف بیر اوشاق یوخ اوموش

هر گؤن آرزو ائلرمیش

آللاها عهد ائدرمیش

عهد: نذر

آخیر کی بیر گؤن آللاه

وئردی بیر قیز ماشاللاه

قیز نه گؤزل، نه گؤیچک

دئییم سان کی بیر چیچک

قیزیل گؤلدور یاناغی

دریسی آغ آپپاغی

«قارتکیناغ» آدلاندی

آغلاییر آی! آماندی

سئوَردیلر بالانی

أوزلری هم قالانی

***

آمما آمان دؤنیادان

اؤرکده قان قاینادان

قیزین آناسی أولدؤ

شیرین گؤنلری دؤندؤ

شاه آیری آرواد آلدی

قیزی نه درده سابدی

دؤنیا گؤزل مارالی

ائتدی اؤرک یارالی

چؤن آناسی أولموشدؤ

آنالیقا دؤشمؤشدؤ

آنالیق: نامادری

آنالیقی چوخ یامان

آی نه دئییم آی آمان

بیر آیناسی واریدی

هر گؤن اُنا باخیردی

آینا سئحیرلی آینا

قامتینه بویونا

هر گؤن باخیب سونرادان

سوروشاردی آینادان

«دی من بیلیم آی آینا»

ـ گؤزل لری سای آینا

ـ وار دؤنیادا هاممیسی

ـ مندن گؤزل آیریسی؟»

آینادا دیل آچاردی

خاتون قولاق آساردی

: « یئرده یئددی گؤیلرده

ـ طایفالاردا ائللرده

ـ ان گؤزلی بیر گؤزل

اَن گؤزل: زیباترین

ـ سولطان خاتون دیر گؤزل»

بو سؤزؤ ائشیدردی

چوخ شاد اولوب گؤلردی

***

گؤنلر بیر بیر گؤرؤکدؤ

قارتکیناغ بؤیؤکدؤ

گؤزل له شیر گؤن به گؤن

تایی دؤنیادا بؤتؤن

تاپیلماز هئچ بیر نفر

تای سیز دئییم بیر سفر

یئنه خاتون آینادان

سوروشاردی دؤنیادان

بیر گؤن آمما گؤنلردن

آیری ائشیتدی بیردن

: « یئرده یئددی گؤیلرده

ـ طایفالاردا ائللرده

ـ ان گؤزلی بیر گؤزل

ـ قارتکیناغ دیر گؤزل»

خاتون بونو ائشیتدی

حسد اؤره یین ییرتدی

آجیغلاندی حیرصلندی

اُوچونو تئز سسلندی

اُوچو: شکارچی

دئدی اُنا: « آی اُوچو!

ـ یوخ دور سنه تای اُوچو!

ـ قارتکیناغی گؤتؤر

ـ اُنو مئشه یه یئتیر

ـ اُنو سن اُردا أولدؤر

ـ وفا خاتونا بیلدیر

ـ گتیر اؤره یین منه

ـ وئریم قیزیل لار سنه»

***

اُوچو أوزؤن ساتمادی

ویجدانین آلداتمادی

بیر جئیرانی اؤلدؤردؤ

اؤره یینی گؤتؤردؤ

سارایا تئز یئتیردی

اُنو خاتونا وئردی

اؤره یی گؤردؤ خانیم

دئدی: « قورتولدو جانیم

ـ داها مندن گؤزل یوخ

ـ آخیرداشاد اولدوم چوخ»

***

قارتکیناغ تک قالدی

جانا خطرلر آلدی

بیلمز گئده هایانا

دؤشدؤ بویان اُیانا

گئتدی گئتدی یورولدو

هانسی طرف دؤز یولدو؟

بیردن کی بیر ائو گؤردؤ

کئیفی خوش اُلدو، گؤلدؤ

گیردی ائوین ایچینه

باخدی گؤیه یئرینه

گؤردو یئددی قاب قاجاق

قاب قاجاق: ظرف و ظروف

یئددی یاتاق بیر اوجاق

یاتاق: تختخواب

بیلدی ائو اُنلارین دیر

یئددی جیرت دانلارین دیر

جیرت دان: کوتوله

أوز حالینا آغلادی

چوخ کی اخیر یوخلادی

***

جیرت دانلار قاییدارکن

اُنو گؤردؤلر بیردن

اُنلار صَدا سالمادی

ایشلری هئچ اُلمادی

یئددی قارداش دایاندی

صاباح أوزؤ اُیاندی

قیز اُنلارا سؤیله دی

حالینی شرح ائیله دی

اؤرکلرین یاندیردی

سرگؤذشتین قاندیردی

قارداشلاردا دئدیلر:

« ویجداندا نه کئچیلر؟

ـ سنه کؤمک ائتمه سَک

ـ باجی سنی بیلمه سَک

ـ بیزیم باشا بو تاجی

ـ قوی! بیزه اُل بیر باجی»

قیزدا قبول ائیله سین

چاره ندیر؟ نئیله سین؟

***

جیرت دان لار هر گؤن گئدیب

ایشلرینه جهد ائدیب

جهد: کوشش

قارتکیناغ دا قالیب

أوزؤن ایشه برک سالیب

سؤپؤرگه گؤتؤرَردی

سیله ردی سؤپؤرَردی

بوغدانی دؤشؤرَردی

یئمه یی بیشیرَردی

***

آمما گؤرون اُ تای دا

خاتون نئیلیر سارای دا

اؤزؤگ قولباغین تاخدی

قولباق: دستبند، النگو

گئدیب آینادا باخدی

سؤزدؤردؤ اُ گؤزلرین

باشلادی أوز سؤزلرین:

«دی من بیلیم آی آینا

ـ گؤزل لری سای آینا

ـ وار دؤنیادا هاممیسی

ـ مندن گؤزل آیریسی؟»

همین آینا دیل آچدی

عاقیل بئینیندن قاچدی

«یئرده یئددی گؤیلرده

ـ طایفالاردا ائللرده

ـ ان گؤزلی بیر گؤزل

ـ قارتکیناغ دیر گؤزل»

یئر باشینا دولاندی

دؤزدؤر یوخسا یالاندی؟

آمما بیر ده کی باخدی

اؤره یی بیردن آخدی

گؤردو بیر قیز گؤل یاناق

کیمدیر اُ ؟ قارتکیناغ!

اُوچونو تئز چاغیردی

قیشقیردی چوخ باغیردی:

« بیلیندیره رم سانا!»

سالدی اُنو زیندانا

***

قویدو پاپاق باشینا

پاپاق: کلاه

رنگ سؤرتدؤ گؤز قاشینا

جیلدین آیری دؤزلتدی

بیر قاری یا بَنزَتدی

بیر نئچه آلما گؤتدؤ

آلمالارا زهر سؤرتدؤ

توربایا آلما آتدی

توربا: کوله، کیسه

گئدیب مئشه یه چاتدی

بیلیر قیزین یئرینی

جیرت دانلارین ائوینی

اُرا همین کی چاتدی

سسین بیر آز اوجالتدی

گئتدی ائوین یانینا

ایمکانی یوخ تانینا

: «آلما واریم آی آلما!

ـ قاچ ائولی یئرده قالما!»

قیز باشینی اوزاتدی

پنجره دن چیخاتدی

قارتکیناغ آروادی

اوّلجه تانیمادی

قاری آلما اُیناتدی

بیر دیش اُندان قوپارتدی

دئدی: « قیزیم سن ده یئ!

سونرا طامین منه دئ!»

قیز آلمانی دیشله دی

یئر گؤی باشا ایشله دی

خاتون چوخ قاققیلداتدی

بارماغین شاققیلداتدی

***

سارایا تئز قاییتدی

تئل لرینی داغیتدی

قاشلارینی اُ آلدی

اُینادی هم ده چالدی

دؤنؤب آینایا ساری

توتوب باشین یوخاری

باخیب گؤلؤب سونرادان

سوروشدو اُ آینادان

همیشه لیک لی سؤزلر

آخیر جؤمله سین گؤزلر

« اَن گؤزلی بیر گؤزل

سولطان خاتون دیر گؤزل»

چؤن بو سؤزؤ ائشیتدی

مقصدینه یئتیشدی

***

آمما آخشام کی اولدو

گؤی اولدوزلارلا دولدو

جیرت دان لار ائوه دؤنؤب

گؤردؤلر کی قیز أولؤب

دئدیلر یئددی قارداش

: « باشیمیزا دؤشدؤ داش!

ـ باجیمیزا نه اولدو؟

ـ کی بیردن بئله سولدو »

بو غم اؤرک داغلادی

یئددی قارداش آغلادی

:« گلدی بو ائو گؤل اولدو

ـ ایندی گئدیب کؤل اولدو

ـ نه کؤل تؤکک باشا بیز

ـ اَلیمیزدن گئتدی قیز»

***

بیرجه تابوت شؤشه لی

دؤزَلدیب دؤرد کؤشه لی

قیزی اُنا قویدولار

دؤوره سینده اُتدولار

آغلادی یئددی قارداش

گؤزلریندن گئتدی یاش

یالنیز دئییل جیرت دان لار

یالنیز: تنها

آغلاییر هم حیوان لار

آتلی بیرجه شاهزادا

گَزیردی اُ آرادا

چؤن سس لرین ائشیتدی

سؤردؤ آتین یئتیشدی

گؤردؤ اُ ییغینجاغی

آتدان ائندی آشاغی

یاتیب بیر قیز نئجه قیز

شؤشه تابوت دا سس سیز

شَوه تؤکؤ قاپ قارا

اؤزؤ دئمک آی پارا

اُردا دایاندی دوردو

عاشیق اُلدو وورولدو

دئدی بیر تک آرزوم وار

بو قیز اُلا منه یار!

جیرت دان لار اُنا دئدی:

بَی! آخی بو سؤز نه دی؟

ـ گؤرمه ییرسن قیز أولوب!

ـ سون دؤنیاسینا کؤچؤب!

سون دؤنیا: جهان اخرت

دئدی: «اؤمؤد آیری یا

ـ یوخوم، یالنیز تانری یا

تانری: خدا

ـ اُ قایتارسین بو قیزی

ـ هم سیزی هم ده بیزی

ـ شاد ائله سین گؤلدؤرسؤن

ـ مؤعجیزه سین بیلدیرسین»

یالواردی بَی آغلادی

آللاها بئل باغلادی

چالدی یئره بَی دیزی

: « دیریلت آللاه! بو قیزی!»

تانری قودرت گؤردؤردؤ

بیردن کی قیز أوسکؤردؤ

قارتکیناغ گؤز آچدی

شادلیق اؤرکده قاچدی

ذوق ائله ییر جیرت دانلار

اُیناقلاییر حیوانلار

سوروشدو قیز: «هاردایام؟

ـ نیه بس من بوردایام؟

دئدی اُنا شاهزادا:

«فیکیرلشمه هئچ زادا!»

سوروشدو قیزدن در حال

: « واریم سندن بیر سوآل

ـ وورولموشام من سنه

سن اُلارسان یار منه»

قیزدا کؤنلؤ واریدی

ایسته دیک لی یار ـ ایدی

اُ دور کی دؤندؤ بَیه

«هه» دئدی شاهزاده یه

***

قیزی آتا میندیردی

اؤرکده قند سیندیردی

گؤتؤردؤ اوغلان یاری

أوز سارایینا ساری

سارای دا توی توتدولر

بیر بیرینه چاتدیلار

چاغیردیلار هامینی

هم ده سولطان خاتونی

سولطان خاتون خبر سیز

گلین کیمدی؟ هانسی قیز؟

گئدیب بَزه ییب أوزؤن

سؤرمه چکیب اُ گؤزؤن

***

گلدی تک تک قوناق لار

دولدو هامی اُتاق لار

ییغیشدیلار سارایا

گلین گلدی آرایا

وای کی قیزی گؤرَن جه

خاتون قیشقیردی نئجه!

گؤز قاراسی آغاردی

أولدؤ عؤمرؤ قوتاردی

سون

[ایرزابای، اؤچ ناغیل، انتشارات آتاموسا، تهران، ۱۳۸۹]