نارخاتین بیر گوزل اصیل آذربایجان ناغیللارینین بیری دی. من آقای جعفر کاظم پورون وئبلاگین نان بوردا کپی ائلمیشم (آنجاق اوزوم هئش زحمت چکمه میشم، لینک صفحه نین آخیریندا). بو ناغیلین کامل و آیری ورژن نین ده آقای حسن جعفرزاده نین کیتابین دا تاپا بیله سیز. و بیر آیری ورژن ده جناب صمد بهرنگی و بهروز دهقانی «آذربایجان ناغیللاری» کیتابین دا تاپا بیله رسیز.
بير دانا ننه وار ايدي، بير دانا قيز. قيزين آدي نارخاتين ايدي. ننهده بير دانا دئوه عاشق اولوب گتيريب سالميشدي بير دانا اوتاغا.
بير گون آچار قالميشدي يئرده. قيز گئدر اوتاغي آچار گورسون نمنه واردي. آچار گؤرهر بير دانا دئوي. آچارلاري گتيرهر قويار يئرينه. آخشام ننهسي گلر گئدر دئوي گؤرسون.
دئوه دئيهر : نه سن گؤزهل؛ نه من گؤزهل؛ ايللاه كي آقا دئو گؤزهل!
دئوده دئيهر : نه سن گؤزهل؛ نه من گؤزهل؛ايللاه كي، نارخاتين گؤزهل!
دئيهر : سن نارخاتيني هاردا گؤردون؟
دئيهر : گلميشدي بورايا.
آرواد قيزين چيخارتار اؤتورهر ائشيگه. قيزدا گئدر، گئدر گؤرهر آخشام اولدو، بير قاپي آچيق دي، گئدر اورا. گئدر دولانار هرياني. گؤرهر هئچكس يوخدو. آدام – زاد يوخدو. اوتورموشدو گؤرهر يئئددي دانا اوغلان گلدي. دئمه يئددي قردش ايميشلر.
دئيهرلر : قيز، سن بورادا نئيليرسن؟
دئيهر: بوجو، ننهم دئوه عاشق اولموشدو. دئ مني گؤروب، ننهم مني اؤتوروب ائشيگه. دا، بير يانيم يوخدو. گلميشم بورايا منده.
دئيهرلر: لاپ ياخشي. سنده بيزيم باجيميز.
بويول، اوغلانلار گوندوز گئديرديلر ايشه، آخشام باجيلاريلان يئييرديلر، ايچيرديلر.
يئنه بير گون آرواد گئدر دئوين يانينا. دئيهر : نه سن گؤزهل؛ نه من گؤزهل؛ ايللاه كي، آقا دئو گؤزهل.
دئ دئيهر : نه سن گؤزهل؛ نه من گؤزهل؛ ايللاه كي، نارخاتين گؤزهل.
دئيهر : واي كؤپك اوغلو، نارخاتيني ائشيگهده اؤتوردوم ال چكمهدين؟
دئ دئيهر : ايندي گئديب يئددي قردشلري باجي اولوب.
آرواد، بويول، دئوين يانيندان چيخار گلر. (نارخاتيندا ساققيزي چوخ سئورميش) بير آز ساققيز آلار گتيرهر زهر بونا وورار، گلر بويول، نارخاتين اولان يئري تاپار. يئددي قيدشلرين يئرين.
قاپي دؤيولر. قيز گئدر قاپييا گؤرهر ننهسيدي. ننهسي هرنه ائلركي، آچ قاپيني، آچماز. بويول، ننهسي ساققيزي قاپينين آلتيندان سالار. دئيهر : ساققسز آلميشام سنه، گؤتور آپار چئينه.
بو، بويول، گؤتورهر ساققيزي گلر حووض باشينا. ساققيزي چئينر اورادا. ساققيزدا آخي زهرلي ايدي؛ بو، بويول، ييخيلار اورادا، حووض باشيندا، قالار. آخشام قردشلر گلر قاپيني دؤير گؤرهر كي، آچان اولمادي. بير – بيرينه دئيهركي، بودا بيزه باجي اولمادي، ائو – ائشيگيميزده گؤتوردو آپاردي.
دوواردان دوشرلر گلرلر گؤرهرلر باجيلاري حووض باشيندا ياتيبدي. دبردرلر گؤرهرلر بو اؤلوب،دا. زهر وئريبلر. حكيمه – زادا آپارارلار. حكيم دئيه ر دا، علاجي اولماز. بونا زهر وئريبلر.
بويول، بونلار گلر. حيفلري گلركيف باجيميزي نئجه قويلوياق؟ بير خورجون گتيره رلر. بير تايينا قيزيل دولدورارلار، بير تايينا دا بو قيزي قويارلار. سالارلار آتين اوستونه اؤتورهرلر چؤله. هر كيم علاج ائليه بيلسه، بو قيز بودا يول!
پادشاه چيخميشدي شيكارا . گؤرهر بير آت، بير خورجون قيزيل، بيرده قيز. گؤتورهر پادشاه بونو آپارار. مين گؤيولدن بير گؤيوله اؤلويه وورولار. حكيملر دئيهر : يئددي حووض سوت وئر دولدورسونلار.
بونو، بويول، باسارلار بير حووضا. بير آز قالار، اورادان او بيري حووضا. آخيرداكي، حووضدا گؤرهرلر بو بير آز آييلير، دوزهلير. نارخاتين ديريلر. پادشاه بونو آلار. بير ايلدن سونرا بير جوت اوغلو اولار. اوشاقلار بير آز بؤيوموشدو، گونده گئدرديلر پادشاها سلاما.
يئنه بير گون نارخاتينين ننهسي گئدر دئوين يانينا. دئيهر : نه سن گؤزهل؛ نه من گؤزهل؛ ايللاه كي، آقا دئو گؤزهل!
دئو دئيهر : نه سن گؤزهل؛ نه من گؤزهل؛ ايللاه كي، نارخاتين گؤزهل!
دئيهر : واي! سن، نارخاتيني اؤلدوردومده، ال چكمهدين؟
دئيهر : اؤلمهييب. ايندي پادشاهين آرواديدي، بير جوتده اوغلو وار. بو ننه، بويول، دورار گلر . آز گلر چوخ گلر، گلر بو پادشاهين ائوين تاپار. دئيهركي،من نارخاتينين ننهسييم.
بير گون قالار. قيز دئيهر پادشاها : من ننهمدن قورخورام. ساخلامايين بورادا.
پادشاه دئيهر : قيز ننهن دي، دا! نهييندن قورخوسان؟
گئجه، بويول، ياتميشديلار. قيزين ننهسي دورار اوشاقلارين ايكيشينينده باشين كسر. پيچاغيدا گتيرهر قويار نارخاتينين جيبينه. سحر اولار گؤرهرلر كي، بو اوشاقلار پادشاها سلاما گلمهدي. پادشاه آدام گؤندهردي كي اوشاقلار گلمهييب. گلرلر گؤرهرلر اوشاقلارين باشين كسيبلر. دا، نارخاتيندا بيلمزكي، پيچاغي قويوبلار جيبينه. بويول، نارخاتينين ننهسي دئيهركي، هامينين جيبين آختارين، هر كيمين جيبيندن قانلي پيچاق چيخسا، بيلين او كسيبدي. هامينين جيبين آختارارلار. هئچكسدن چيخماز. بو، بويول دئيهركي، آخي نارخاتينيندا جيبين آختارين.
دئيهرلر: نيه؟ ننهده بالاسينين باشين كسر؟
پادشاه دئيهی : آختارين!
آختارارلار. بونون جيبيندن چيخار قانلي پيچاق. ننهلرينين جيبيندن. پادشاه اؤزونونده گؤزلرين چيخارتديرار، اوشاقلاريندا اؤلوسون وئرر بونون قوجاغينا،شهريندن اخراج ائلر. دئيهر: گؤتور گئت، بورادان!
بو گئدر مچيده. يئر تاپماز. گئدر مچيده مچيدده آغلار، آغلار، ييخيلار اورهگي پيس اولار. يوخودا گؤرهركي، بير نفر گلر بونا دئيهر : يئنه آغليرسان؟ دئيهر: دا، يئنه آغلياجاغام. بوجوردا، اوشاغيمين باشين كسيبلر، پادشاه دا اؤزومون گؤزلريمي چيخارتيب؛ گليب قالميشام بورادا.
يوخودا گؤرهن آدام الين چكر بونون گؤزلرينه، اوشاقلارين دا باشينا، بير اوغوج دا تورپاق تؤكر انگينه. دئيهر: دور آياغا. هئچ زادين دگيل.
بو، بويول، يوخودان آييلار گؤرهر اوشاقلار مچيدين ايوانيندا اويان – بويانا قاچيرلار، اؤزونون ده گؤزلري دوزهليب. باخ گؤرهر انگيندهكي تورپاق دا اولوب جواهرات، قيزيل. دورار، بويول، اوشاقلارين دا گؤتورهر گئدر. چؤلده بير دام دوزهلدر اوتورار. جواهراتي دا خرجلهديكجه آزالميردي. نه قدر ايدي، ائله او قدر قاليردي.
نارخاتين اوشاقلارين قويار مكتبه. اوشاقلار بير آز بؤيوموشدو، درس اوخوردولار، گتيرهر چؤلده بير عمارت سالديرار، نه گؤزهلليكده. يوز دفعه پادشاهينكيندان آرتيق. بير كرپيجي قيزيلدان، بير كرپيجي گوموشدن.
اوشاقلار چيخماميشلار چؤلده – زاددا اوينارميشلار – پادشاهين اورادا يولويموش، شيكارا – زادا گئدنده اوشاقلاري گؤرهرميش، عمارتيده گؤرهرميش. گونده بويول، وزيريلن كئچنده دئيهرميش: وزير، بو عمارت گؤرهسن كيميندي بوجور دوزلديب؟
پادشاه اوشاقلاري چوخ سئورميش. گليب كئچنده دينديرهرميش ايكيسينده. نارخاتين اؤرگدهردي اوشاقلارا كي ، پادشاه سيزي دينديرهنده، سوواشين قيچلاريناكي، گل گئدهك بيزه.
بير گون پادشاه كئچنده اوشاقلار ال چكمز. پادشاه دئيهر : آخي سيزين ائويز هارادي؟
دئيهرلركي، بس او عمارت بيزيمدي.
اوشاقلار چوخ ائلر، پادشاه گئتمز. كئچرلر گئدرلر. وزير دئيهر : قبلهي عالم ساغ اولسون! گرك ايدي گئديردين، اوشاقلار مأيوس اولدو. بو دفعه دئسهلر گئدك.
يئنه بيرده پادشاه اورادان كئچنده بو اوشاقلار ال چكمزلركي، گئدك بيزه، گئدك بيزه!
وزير دئيهر : قبلهي عالم ساغ اولسون! اورهكلريني سينديرماغا گلمز. گئدك آياق اوسته باش ووراق.
گئديرلر پاديشاهيلان وزير. پادشاه گؤرهركي، قريب بالام بورا ياخشي عمارتدي، قريب دستگاهدي! بير آز اوتورارلار، دورار بونلار گئتسين. اوشاقلاريندا ننهسي اؤرگتميشدي «قيزيل چاي قاشيغين آپارين سالين پادشاهين باشماغينين ايچينه».
بونلار دورارلار گئتمگه، اوشاقلار دئيهر : آختاراجاييق!...
هاميني آختارارلار. پادشاهين باشماغينين ايچيندن قاشيق چيخار.
نارخاتيندا دورموشدو پرده داليندان قولاق آسيردي.
وزير دئيهر : اولان، پادشاهدا اوغورلوق ائلر؟
اورادان نارخاتين دئيهر : بس ننهده بالاسينين باشين كسر؟
وزير دئيهر : بو نهجور سؤزدو؟
بويول، اوشاقلارين ننهسي چيخار پرده داليندان ائشيگه، دئيهر : بس بونلار سنين اوغلانلاريندي، منده سنين آروادين نارخاتينام.
آچار باشينين قضيهسين ناغيل ائلر پادشاها. پادشاه بونون ننهسينده تاپار اؤلدورهر، او دئويده، يئيهر ايچر مطلبينه يئتيشر.
[حسن م جعفرزاده، توفارقان ناغیل لاری، نشر پی دی اف، ۱۳۹۲]
[صمد بهرنگی و بهروز دهقانی، آذربایجان ناغیللاری، نشر دنیای نو، تهران، ۱۳۹۲]